Η καισαρική τομή είναι μια χειρουργική επέμβαση στην οποία ο γυναικολόγος ανοίγει το κατώτερο μέρος της κοιλιάς και με μια τομή στην μήτρα εξάγει το έμβρυο. Η καισαρική τομή μπορεί να είναι επείγουσα κατά τη διάρκεια της εξέλιξης ενός φυσιολογικού τοκετού, ή μπορεί να έχει προγραμματισθεί από πριν.
Σε ποιες περιπτώσεις γίνεται καισαρική τομή;
Η καισαρική τομή γίνεται είτε προγραμματισμένα σε κυήσεις όπου είναι γνωστό από πριν ότι ο φυσιολογικός τοκετός είναι αδύνατος ή επικίνδυνος, είτε σε επείγουσα βάση όταν υπάρχουν ενδείξεις δυσφορίας του εμβρύου ή κίνδυνος για τη μητέρα. Αναλυτικά οι ενδείξεις για το έμβρυο είναι: ανώμαλη θέση μέσα στη μήτρα (πχ εγκάρσιο σχήμα, ισχιάκη προβολή), πολύ μεγάλα έμβρυα, πολύδυμη εγκυμοσύνη, καθώς επίσης ανατομικές ανωμαλίες του εμβρύου που δεν επιτρέπουν φυσιολογικό τοκετό. Οι ενδείξεις από την μητέρα είναι: Σοβαρή προεκλαμψία, ενεργός ερπητική βλάβη, επιπωματικός πλακούντας, αποκόλληση πλακούντα με δυσφορία του εμβρύου, πρόπτωση ομφαλίου λώρου, μεγάλοι όγκοι της πυέλου που εμποδίζουν το φυσιολογικό τοκετό, προηγηθείσα καισαρική τομή. Σε κάθε περίπτωση ο γυναικολόγος θα κρίνει και θα αποφασίσει την καλύτερη στρατηγική για την έγκυο και το έμβρυο.
Τι πιθανότητες έχει μια γυναίκα που ξεκινάει φυσιολογικό τοκετό τελικά να καταλήξει σε καισαρική τομή;
Περίπου 20% των πρωτοτόκων γυναικών τελικά καταλήγουν σε καισαρική τομή για διάφορους λόγους: απουσία συστολών μήτρας, αδυναμία καθόδου του εμβρύου, δυσφορία του εμβρύου κλπ.
Ανεξάρτητα από το εάν η επέµβαση είναι προγραµµατισµένη ή εσπευσµένη επιλογή της τελευταίας στιγµής, είναι λογικό να προκαλεί ανησυχία στη µέλλουσα µητέρα. Ωστόσο, στις µέρες µας η διαδικασία είναι πολύ πιο απλή, ανώδυνη και ασφαλής σε σχέση µε το παρελθόν. Όµως δεν παύει να είναι µια χειρουργική επέµβαση και θα χρειαστεί χρόνος και φροντίδα για να αναρρώσετε. Εµείς σας εξηγούµε τα δέκα σηµεία-κλειδιά που θα κάνουν την καισαρική µια όσο το δυνατόν πιο ευχάριστη ανάµνηση.
1. Οι πρώτες 24 ώρες
Όταν µεταφερθείτε από το χειρουργείο στο δωµάτιο του µαιευτηρίου, θα είστε ακόµα λίγο ζαλισµένη και θα νιώθετε το σώµα σας µουδιασµένο, ανεξάρτητα από το εάν η τοµή έγινε µε γενική αναισθησία ή µε επισκληρίδιο. Ίσως αναρωτηθείτε για ποιο λόγο είστε ακόµη συνδεδεµένη µε σωληνάκια. Μην ανησυχείτε, είναι φυσιολογικό. Ο οργανισµός σας χρειάζεται βοήθεια τις επόµενες είκοσι τέσσερις ώρες για να δυναµώσει. Ο ορός θα σας παρέχει τα απαραίτητα υγρά και θρεπτικά συστατικά µέχρι το πρώτο σας κανονικό γεύµα –πιθανότατα µέχρι το µεσηµέρι της επόµενης µέρας. Παράλληλα, ο καθετήρας σάς βοηθά να απαλλαγείτε από τα ούρα, έως ότου καταφέρετε να σηκωθείτε για να πάτε στην τουαλέτα και διευκολύνει το νοσηλευτικό προσωπικό να ελέγχει εάν η ποσότητα και το χρώµα τους είναι φυσιολογικά. Εάν η καισαρική έγινε µε επισκληρίδιο, είναι πολύ πιθανό να έχετε ακόµη τον καθετήρα της αναισθησίας στη θέση του για είκοσι τέσσερις έως τριάντα έξι ώρες µετά την επέµβαση. Από εκεί θα σας χορηγείται κάθε τόσο µια µικρή δόση αναλγητικού, που θα σας βοηθά να µην πονάτε.
2. Η αντιµετώπιση του πόνου
Εκείνο που φοβίζει τις περισσότερες γυναίκες όταν βγαίνουν από το χειρουργείο είναι πώς θα νιώσουν όταν περάσει η δράση της αναισθησίας και «ξυπνήσει» ο πόνος. Όµως πλέον η ανάρρωση από την καισαρική είναι σχετικά ανώδυνη. Στα περισσότερα µαιευτήρια χορηγούνται συστηµατικά αναλγητικά από τη στιγµή που η γυναίκα επιστρέφει στο δωµάτιο και για τις επόµενες τέσσερις µέρες. Άλλωστε, προτεραιότητα της σύγχρονης ιατρικής είναι η ανακούφιση από τον πόνο. Γι’ αυτό, εάν νιώθετε ότι αρχίζετε να πονάτε, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να ζητήσετε βοήθεια από το νοσηλευτικό προσωπικό. Δεν υπάρχει λόγος να περιµένετε να σας το προτείνουν ή να κάνετε υποµονή µέχρι να νιώσετε καλύτερα. Το ίδιο ισχύει και για τις άλλες «παρενέργειες» της επέµβασης, όπως η ναυτία, η φαγούρα ή τα εξανθήµατα που συχνά προκαλούνται ως αντίδραση του οργανισµού στην αναισθησία. Εξηγήστε στις νοσοκόµες τι σας συµβαίνει κι εκείνες θα σας χορηγήσουν τα ανάλογα φάρµακα για να ανακουφιστείτε.
3. Ο θηλασµός
Οι γυναίκες που γεννούν µε καισαρική µπορούν άφοβα να θηλάσουν τα µωρά τους, ήδη από τις πρώτες ώρες µετά τη χειρουργική επέµβαση. Ίσως κατά τη διάρκεια του θηλασµού νιώσετε κάποιο πόνο στην κοιλιά –είναι οι γνωστές συσπάσεις της µήτρας που τη βοηθούν να ξαναπάρει το αρχικό της µέγεθος. Πρόκειται για κάτι που θα νιώθετε συχνά όταν ταΐζετε το µωρό σας τις επόµενες εβδοµάδες.
4. Προλάβετε τον κίνδυνο θρόμβωσης
Είναι πολύ πιθανό ο γιατρός σας µετά την επέµβαση να ζητήσει να σας χορηγείται για τις επόµενες ηµέρες (εφτά έως δέκα) µια αντιπηκτική υποδόρια ένεση, η οποία συνήθως γίνεται στην κοιλιά ή στο µπράτσο. Η ένεση αυτή προλαµβάνει τη δηµιουργία θρόµβου στις φλέβες των ποδιών, και είναι απαραίτητη, κυρίως εάν η γυναίκα έχει αντιµετωπίσει πρόβληµα θρόµβωσης στο παρελθόν.
5. Η λειτουργία του εντέρου
Τις επόµενες µέρες µετά την επέμβαση το έντερό σας, λόγω της αναισθησίας και των χειρισµών µέσα στην κοιλιά, δεν κάνει σωστό περισταλτισµό. Για να βοηθήσετε τον οργανισμό σας, ώστε το έντερο να λειτουργήσει όσο πιο γρήγορα και οµαλά γίνεται, είναι σηµαντικό να σηκώνεστε και να περπατάτε αρκετά. Εάν δεν έχετε ενεργηθεί μέχρι το 3ο 24ώρο, ίσως χρειαστεί να σας χορηγήσουν υπόθετο γλυκερίνης.
6. Τα πρώτα βήµατα
Από την πρώτη κιόλας ημέρα της επέμβασης(το απόγευμα) θα είστε σε θέση να κινητοποιηθήτε. Ο πιο ανώδυνος τρόπος για να σηκωθείτε είναι να γυρίσετε στο πλάι, να λυγίσετε τα γόνατα και να καθίσετε στηριζόµενη στα χέρια σας. Στη συνέχεια, αφήστε τα πόδια σας να ακουµπήσουν καλά στο πάτωµα, στηριχτείτε σε κάποιον που είναι εκεί για να σας βοηθήσει και σηκωθείτε σιγά σιγά κοιτάζοντας µπροστά. Θυµηθείτε: όσο πιο πολύ περπατάτε, τόσο πιο γρήγορα θα αναρρώσετε. Να είστε όµως και λογική, µην προσπαθήσετε να κάνετε απότοµες κινήσεις και επιστρέψτε στο κρεβάτι σας εάν νιώσετε κούραση ή ζαλάδα.
7. Οι κολπικές εκκρίσεις
Όπως συµβαίνει µε όλες τις λεχώνες, αµέσως µετά τη γέννα θα αρχίσουν να βγαίνουν από τον κόλπο σας υγρά µε πρόσµειξη αίµατος, τα λόχεια. Αυτό σηµαίνει ότι η µήτρα σας καθαρίζει από τη βλεννώδη µεµβράνη που κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης επικοινωνούσε µε τον πλακούντα. Η µόνη διαφορά ανάµεσα στην καισαρική και στον φυσιολογικό τοκετό, είναι ότι στην πρώτη περίπτωση τα υγρά είναι πολύ περισσότερα. Η ποσότητά τους θα µειωθεί γύρω στην πέµπτη µέρα, ενώ το χρώµα τους από έντονο κόκκινο θα γίνει ροζ και θα συνεχίσουν να εκρέουν για αρκετές εβδοµάδες έως 40 περίπου ημέρες. Αν διαπιστώσετε ότι ξαφνικά έγιναν ξανά κόκκινα, αν η ποσότητά τους αυξηθεί σηµαντικά, ή αν γίνουν δύσοσµα ενηµερώστε το γιατρό σας.
8. Η φροντίδα της τοµής
Μετά από είκοσι τέσσερις ώρες ο γιατρός σας θα αντικαταστήσει τη σφιχτή περίδεση που σας έβαλαν στο χειρουργείο µε έναν απλό επίδεσμο. Κατά τη διάρκεια της παραµονής σας στο µαιευτήριο, θα γίνεται καθημερινά αλλαγή στο τραύμα σας ώστε να βεβαιωθεί ότι έχει κλείσει όπως πρέπει. Εφτά µέρες µετά την επέµβαση µπορείτε να σταµατήσετε να καλύπτετε την τοµή. Στη σπάνια περίπτωση που το τραύµα επιµολυνθεί ή η τοµή αρχίσει να βγάζει πύον ή αίµα, ο γυναικολόγος σας θα πρέπει να το καθαρίσει µε ειδικά αντισηπτικά και ενδεχοµένως να σας χορηγήσει αντιβίωση.
9. Η επιστροφή στο σπίτι
Όταν έρθει η µέρα που θα επιστρέψετε στο σπίτι (συνήθως τέσσερις ή πέντε µέρες µετά τη γέννα), ίσως ανησυχήσετε διαπιστώνοντας ότι δεν νιώθετε τίποτα στο σηµείο όπου έγινε η επέµβαση, ακόµα κι αν ακουµπήσετε εκεί το χέρι σας. Αυτή η υπαισθησία (δηλ. η ελαττωµένη αισθητικότητα) είναι προσωρινή, αλλά µπορεί να διαρκέσει µέχρι και πέντε ή έξι µήνες και οφείλεται στο γεγονός ότι µαζί µε το δέρµα κόπηκαν και τα αισθητήρια νεύρα της περιοχής. Μπορεί επίσης, να νιώθετε φαγούρα ή αίσθηση τραβήγµατος ακριβώς επάνω στην ουλή. Κάνοντας τακτικά µασάζ στην περιοχή µε υδατική κρέµα ή λοσιόν θα βοηθήσετε την κυκλοφορία του αίµατος και θα επιταχύνετε την επούλωση.
10. Η πλήρης ανάρρωση
Μετά την καισαρική, το σώµα σας θα χρειαστεί κάποιο χρόνο ώστε να επανέλθει. Οι µύες του κοιλιακού τοιχώματος θα κάνουν έως και πέντε µήνες για να επανέλθουν στη φυσιολογική τους κατάσταση. Τις πρώτες εβδοµάδες φροντίστε να µη σηκώνετε βάρη, να αποφεύγετε τις απότοµες κινήσεις και φυσικά επικοινωνήστε µε το γιατρό σας εάν αντιληφθείτε κάποιο παράξενο σύµπτωµα, όπως εµετούς, πυρετό, πόνο χαµηλά στην κοιλιά ή στο στήθος και αιµορραγία. Μετά από 8 εβδοµάδες, έχετε τη δυνατότητα να αρχίσετε να γυµνάζεστε και ένα χρόνο αργότερα, εφόσον το επιθυµείτε, µπορείτε να µείνετε ξανά έγκυος.