Ο φυσιολογικός τοκετός είναι ένα αναμενόμενο φαινόμενο στο τέλος μιας εγκυμοσύνης, με το οποίο η μήτρα με ρυθμικές συστολές ωθεί προς τα έξω το κύημα. Σε μια γυναίκα που γεννάει για πρώτη φορά ο τοκετός μπορεί να διαρκέσει αρκετές ώρες, που μπορεί να φθάσουν τις 15 με 20. Στις γυναίκες που έχουν γεννήσει στο παρελθόν ο τοκετός ολοκληρώνεται συνήθως πιο γρήγορα.
Η εξέλιξη ενός φυσιολογικού τοκετού έχει ως εξής:
1ο στάδιο (διαστολή του τραχήλου)
Ο φυσιολογικός τοκετός ξεκινάει με την έναρξη ρυθμικών συστολών της μήτρας που έχουν ως συνέπεια την έναρξη της διαστολής του τραχήλου. Αρχικά οι συστολές αυτές είναι αραιές και μικρής έντασης και προκαλούν μικρή πρόοδο στη διαστολή του τραχήλου. Η γυναίκα μπορεί να βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση για αρκετές ώρες (10 με 14), έως ότου οι συστολές της μήτρας γίνουν πιο έντονες και περισσότερο συχνές. Τότε θεωρείται ότι η γυναίκα βρίσκεται στην ενεργό φάση του 1ου σταδίου του τοκετού. Η ενεργός φάση μπορεί να διαρκέσει 4 με 6 ώρες και κατά τη διάρκειά της η διαστολή του τραχήλου ολοκληρώνεται. Οι υμένες υφίστανται ρήξη (τα νερά σπάνε) συνήθως κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του 1ου σταδίου.
2ο στάδιο (κάθοδος του εμβρύου και τοκετός)
Σε κάθε συστολή της μήτρας το κεφάλι του εμβρύου σπρώχνεται προς τα κάτω μέσα στον κόλπο. Η επαφή της κεφαλής του εμβρύου με τα τοιχώματα του κόλπου δημιουργεί στη γυναίκα έντονο αίσθημα εξώθησης και έτσι σε κάθε συστολή της μήτρας σφίγγεται και εξωθεί ολοένα και πιο κάτω το έμβρυο. Η κάθοδος του εμβρύου μπορεί να διαρκέσει από λίγα λεπτά μέχρι 2 ώρες. Αν η κάθοδος και ο τοκετός καθυστερούν ιδιαίτερα, ή αν υπάρχουν ενδείξεις ότι το έμβρυο δεν οξυγονώνεται καλά τότε παρεμβαίνει ο γυναικολόγος και επιταχύνει τον τοκετό χρησιμοποιώντας κάποιας μορφής εμβρυουλκία (συνήθως τον αναρροφητικό εμβρυουλκό ή βεντούζα).
Τελικά το κεφαλάκι του εμβρύου αρχίζει να διακρίνεται μέσα από τα χείλη του αιδοίου. Με μερικές εξωθήσεις και υπό τις οδηγίες του ιατρού, η έγκυος τελικά γεννά αρχικά το κεφαλάκι του νεογνού. Σε αυτήν την φάση διενεργείται ή όχι η περινεοτομή. Στη συνέχεια θα εξέλθει το υπόλοιπο σώμα του νεογνού. Ο ιατρός θα απολινώσει τον ομφάλιο λώρο και το νεογνό θα τοποθετηθεί σε ειδικό χώρο για την φροντίδα του.
3ο στάδιο (έξοδος του πλακούντα)
Μετά από λίγα λεπτά και με μικρότερης έντασης συστολές η μήτρα γεννά τον πλακούντα και τους υμένες. Ο ιατρός θα εξετάσει την γυναίκα και θα αποκαταστήσει με ράμματα τυχόν ρήξεις που έχουν προκληθεί στον τράχηλο, στον κόλπο ή στο περίνεο.
Τι είναι η περινεοτομή;
Είναι μια τομή στο δέρμα και τους μυς του περινέου που πραγματοποιείται από τον ιατρό κατά τον τοκετό της κεφαλής του εμβρύου. Η τομή αυτή γίνεται προκειμένου να διευκολυνθεί η έξοδος του εμβρύου και για να αποφευχθούν εκτεταμένες και μη ελεγχόμενες ρήξεις στο περίνεο. Η περινεοτομή γίνεται είτε υπό την επίδραση της επισκληριδίου αναισθησίας, είτε με τη χρήση τοπικής αναισθησίας από τον ιατρό.
Μπορεί να σπάσουν τα νερά χωρίς να έχει ξεκινήσει ο τοκετός;
Σε περίπου 10% των περιπτώσεων τα νερά σπάνε σε ανύποπτο χρόνο, χωρίς να έχουν ξεκινήσει οι συστολές της μήτρας. Η γυναίκα θα πρέπει να μην πανικοβληθεί και θα πρέπει να επικοινωνήσει με το γυναικολόγο της. Σε αυτές τις περιπτώσεις η μήτρα δεν ενεργοποιείται αμέσως και συνήθως περνάει ένα χρονικό διάστημα για να ξεκινήσουν οι συστολές που θα οδηγήσουν τελικά στον τοκετό. Η απώλεια του αμνιακού υγρού δεν αποτελεί απειλή για το έμβρυο.Το χρονικό διάστημα για την ενεργοποίηση της μήτρας ποικίλλει. Μετά τη ρήξη των υμένων, εάν οι συσπάσεις δεν αρχίσουν μέσα σε 12 έως 24 ώρες, ο γιατρός ίσως σας προκαλέσει τοκετό με ενδοφλέβια χορήγηση ωκυτοκίνης, επειδή υπάρχει κίνδυνος λοίμωξης.
Τι πιθανότητες υπάρχουν να οδηγηθεί τελικά μια γυναίκα σε καισαρική τομή;
Περίπου 20% των εγκύων που ξεκινούν φυσιολογικό τοκετό, τελικώς υποβάλλονται σε καισαρική τομή για διάφορους λόγους. Το αίτια μπορεί να είναι: η αναστολή των συστολών της μήτρας(αδράνεια), η αδυναμία καθόδου του εμβρύου ή οι αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό του εμβρύου, όπως αυτός καταγράφεται με το καρδιοτοκογράφημα.