Πως δρουν τα αντισυλληπτικά;
Η δράση τους στηρίζεται στην αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας. Επίσης προκαλούν μεταβολές στην τραχηλική βλέννα με αποτέλεσμα να είναι δύσκολα διαπερατή από το σπέρμα. Επιπλέον, ελαττώνουν την ανάπτυξη και υποδεκτικότητα του ενδομητρίου και μειώνουν την κινητικότητα των σαλπίγγων, εμποδίζοντας με τους τρόπους αυτούς την εμφύτευση.
Πως παίρνω τα αντισυλληπτικά;
Τα περισσότερα αντισυλληπτικά που χρησιμοποιούνται σήμερα περιέχουν 21 χάπια. Η έναρξη της λήψης γίνετε την πρώτη ημέρα της περιόδου και τα χάπια λαμβάνονται καθημερινά για 21 ημέρες, με τη σειρά που καθορίζεται στη συσκευασία. Ακολουθεί διακοπή 7 ημερών, κατά τη διάρκεια της οποίας θα έχετε περίοδο και έναρξη της επόμενης συσκευασίας την 8η ημέρα, ανεξάρτητα από τον αν έχει σταματήσει ή όχι η περίοδος.
Στα αντισυλληπτικά που περιέχουν 28 χάπια, η λήψη γίνεται συνεχώς, χωρίς διακοπή μεταξύ των συσκευασιών.
Τα αντισυλληπτικά θα πρέπει να λαμβάνονται σε σταθερή ώρα κάθε μέρα και όχι λιγότερο από μια ώρα πριν ή μετά από γεύμα.
Μπορώ να ξεκινήσω τα αντισυλληπτικά δισκία και μετά την πρώτη ημέρα της περιόδου;
Η έναρξη της λήψης μπορεί να γίνει και κατά τη δεύτερη έως την πέμπτη ημέρα, αλλά στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να ληφθούν και πρόσθετα αντισυλληπτικά μέτρα για διάστημα 7 ημερών από την έναρξη της λήψης.
Πότε μπορώ να αλλάξω αντισυλληπτικό σκεύασμα;
Θα πρέπει να ακολουθήσετε τις οδηγίες του νέου σας σκευάσματος. Συνήθως η έναρξη του νέου σκευάσματος μπορεί να γίνει την ημέρα που θα ξεκινούσατε τη νέα συσκευασία του παλιού σας αντισυλληπτικού.
Πότε μπορώ να σταματήσω τα αντισυλληπτικά δισκία;
Μπορείτε να σταματήσετε τη λήψη, όποτε επιθυμείτε. Η διακοπή θα πρέπει να γίνετε αφού ολοκληρωθεί η λήψη της συσκευασίας που ήδη λαμβάνεται. Δε θα πρέπει διακόψετε τη λήψη των δισκίων πριν την ολοκλήρωση της συσκευασίας, γιατί μπορεί να προκληθεί ανώμαλη κολπική αιμόρροια. Εξαίρεση αποτελεί ή εμφάνιση κάποιας από τις καταστάσεις που απαιτούν την άμεση διακοπή τη λήψης αντισυλληπτικών δισκίων (βλέπε παρακάτω).
Πότε μπορώ να αρχίσω προσπάθειες για σύλληψη μετά τη διακοπή αντισυλληπτικών δισκίων;
Μπορείτε να ξεκινήσετε τις προσπάθειες για να συλλάβετε, αμέσως μετά τη διακοπή της λήψης των αντισυλληπτικών δισκίων.
Πως μπορώ να αλλάξω την πρώτη ημέρα της περιόδου ενώ λαμβάνω αντισυλληπτικά;
Εφόσον λαμβάνεται αντισυλληπτικά, η περίοδος θα ξεκινά την εβδομάδα που δε λαμβάνεται δισκία. Αν θέλετε να αλλάξετε την πρώτη ημέρα της περιόδου, μπορείτε να κάνετε μικρότερο το διάστημα που δεν λαμβάνεται δισκία, δηλαδή αντί για διακοπή 7 ημερών να κάνετε για παράδειγμα διακοπή 4 ημερών. Αν κάνετε πολύ μικρό αυτό το διάστημα μπορεί να μην παρουσιαστεί αιμόρροια (περίοδος) κατά τη διάρκεια αυτής της διακοπής και να παρατηρήσετε σταγονοειδή αιμόρροια (αιμόρροια εκ διαφυγής) στα μέσα του επόμενου κύκλου.
Σε καμιά περίπτωση όμως το διάστημα της διακοπής δεν πρέπει να γίνετε μεγαλύτερο, γιατί υπάρχει κίνδυνος για ακανόνιστη αιμορραγία, ενώ μπορεί να είναι μειωμένη και η αντισυλληπτική προστασία για τις πρώτες 7 ημέρες από την έναρξη της συσκευασίας.
Τι θα πρέπει να κάνω όταν ξεχάσω να πάρω ένα χάπι;
Αν δεν έχουν περάσει περισσότερες από 24 ώρες από την ώρα που έπρεπε να ληφθεί, θα πρέπει να το πάρετε το συντομότερο δυνατό και να συνεχίσετε τη λήψη των υπόλοιπων δισκίων την ώρα που τα παίρνατε, ακόμη και αν χρειαστεί να πάρετε 2 χάπια μαζί.
Αν ξεχάσατε 2 ή περισσότερα χάπια, συνεχίστε κανονικά τη λήψη των υπόλοιπων. Στην περίπτωση αυτή η αντισυλληπτική προστασία θα είναι μειωμένη και θα πρέπει να λάβετε πρόσθετα αντισυλληπτικά μέτρα. Επίσης είναι δυνατό να δείτε μικρή ποσότητα αίματος (από διαφυγή).
Τα παραπάνω αποτελούν γενικούς κανόνες και θα πρέπει να διαβάσετε το φύλο οδηγιών, μια και μπορεί να υπάρχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ των διαφόρων σκευασμάτων.
Έκανα εμετό ή είχα έντονη διάρροια μετά τη λήψη του χαπιού;
Αν έχουν μεσολαβήσει λιγότερες από 4 ώρες από τη λήψη, πιθανώς να μην έγινε πλήρης απορρόφηση. Θα πρέπει να λάβετε το ίδιο χάπι από μια εφεδρική συσκευασία μέσα σε διάστημα 12 ωρών. Αν αυτό δεν είναι δυνατό (π.χ. συνεχίζονται οι εμετοί) θα πρέπει να ακολουθήσετε τις οδηγίες για την περίπτωση που ξεχάσατε κάποιο χάπι.
Αν έχουν μεσολαβήσει περισσότερες από 4 ώρες από τη λήψη του χαπιού μέχρι τη στιγμή που κάνατε εμετό ή είχατε έντονη διάρροια, δε χρειάζεται να κάνετε κάτι, μια και στο διάστημα αυτό έγινε επαρκής απορρόφηση.
Ποιες είναι οι ανεπιθύμητες ενέργειες των αντισυλληπτικών δισκίων;
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των αντισυλληπτικών δισκίων διακρίνονται σε ήπιες και σε σοβαρές.
Α. Ήπιες παρενέργειες των αντισυλληπτικών.
Είναι οι συχνότερες και περιλαμβάνουν:
• Ναυτία – Εμετούς: Προλαμβάνονται με τη λήψη του χαπιού πριν τη βραδινή κατάκλιση.
• Μείωση της σεξουαλικής διάθεσης, μεταβολές της ψυχικής διάθεσης, αύξηση του μεγέθους των μαστών, μαστοδυνία, και χλόασμα. Είναι επιπλοκές που παρατηρούνται σπάνια με τα νεότερα, χαμηλής δοσολογία αντισυλληπτικά δισκία.
• Κεφαλαλγία, είναι σπάνιο σύμπτωμα που απαιτεί προσοχή. Αν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα όπως ναυτία, εμετούς, οπτικές διαταραχές, πρέπει να γίνετε άμεση διακοπή των αντισυλληπτικών και διαγνωστικός έλεγχος της γυναίκας.
• Αύξηση του βάρους. Μπορεί να οφείλεται σε κατακράτηση υγρών ή στην αύξηση της όρεξης που προκαλείται από το οιστρογόνο και την προγεστερόνη.
• Διάμεση αιμόρροια (σταγονοειδής αιμορραγία στα μέσα του κύκλου).
Παρατηρείται με τα νεότερα αντισυλληπτικά και συνήθως υποχωρεί μετά το πρώτο τρίμηνο από την έναρξη της αγωγής. Αν επιμένει πέραν του τριμήνου, αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση σκευάσματος με υψηλότερη περιεκτικότητα σε οιστρογόνο.
• Ολιγομηνόρροια, αμηνόρροια. Μπορεί να παρατηρηθεί με τα νεότερα αντισυλληπτικά, λόγω της μικρής ποσότητας οιστρογόνου που περιέχουν. Αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση σκευάσματος με υψηλότερη περιεκτικότητα σε οιστρογόνο.
Οι περισσότερες από αυτές τις παρενέργειες ελαττώνονται ή και εξαφανίζονται 3-6 μήνες μετά την έναρξη της αγωγής με αντισυλληπτικά δισκία, αλλά συχνά οδηγούν τις γυναίκες στη διακοπή της θεραπείας.
Β. Σοβαρές παρενέργειες των αντισυλληπτικών δισκίων.
Οι σοβαρές παρενέργειες των αντισυλληπτικών δισκίων προέρχονται κύρια από το καρδιαγγειακό σύστημα. Περιλαμβάνουν εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, πνευμονική εμβολή, έμφραγμα του μυοκαρδίου, ισχαιμικό ή αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι επιπλοκές αυτές είναι εξαιρετικά ασυνήθιστες με τα νεότερα αντισυλληπτικά με χαμηλή περιεκτικότητα σε οιστρογόνα. Ο κίνδυνος αυξάνει σε γυναίκες με προδιαθεσικούς παράγοντες για την εμφάνιση επιπλοκών από το καρδιαγγειακό σύστημα, όπως το κάπνισμα, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, οι διαταραχές του πηκτικού μηχανισμού, ο παρατεταμένος κλινοστατισμός, τα κακοήθη νεοπλάσματα κ.α. Έτσι πριν από την έναρξη αγωγής με αντισυλληπτικά δισκία απαιτείται προσεκτική αξιολόγηση για την ύπαρξη τέτοιων παραγόντων κινδύνου, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος για σοβαρές παρενέργειες.
Σε ποιες περιπτώσεις επιβάλλεται η διακοπή της λήψης των αντισυλληπτικών δισκίων;
Τα αντισυλληπτικά θα πρέπει να διακόπτονται άμεσα, αν παρατηρηθούν:
• Αιφνίδιο άλγος στο θώρακα
• Αιφνίδια δύσπνοια
• Παρατεινόμενη κεφαλαλγία
• Πόνος ή και διόγκωση στα άκρα
• Διαταραχές της όρασης ή της ακοής
• Εμφάνιση κνησμού σε όλο το σώμα ή ικτέρου
• Λιποθυμικά επεισόδια
• Αιμωδίες στο ήμισυ του σώματος
• Έντονος πόνος στο ανώτερο μέρος της κοιλιάς
• Εγκυμοσύνη
Επίσης είναι καλό να διακοπούν πριν από χειρουργικές επεμβάσεις και όταν για οποιοδήποτε λόγο θα υπάρξει παρατεταμένη ακινησία.
Τα αντισυλληπτικά χορηγούνται για άλλους λόγους εκτός της αντισύλληψης;
Μπορούν να χορηγηθούν για την αντιμετώπιση διάφορων διαταραχών όπως:
• Δυσμηνόρροια
• Προεμηνορρυσιακό σύνδρομο
• Διαταραχές περιόδου
• Ενδομητρίωση
• Κύστεις ωοθηκών
• Αντιμετώπιση ακμής
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα αντισυλληπτικά σε συνδυασμό με άλλη αντισυλληπτική μέθοδο;
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με ανδρικό ή γυναικείο προφυλακτικό για να υπάρχει προστασία από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Ο συνδυασμός αυτός συστήνεται σε νεαρά κορίτσια, αλλά και σε γυναίκες που δεν έχουν σταθερή μονογαμική σχέση.
Τα αντισυλληπτικά αυξάνουν τη συχνότητα εξωμήτριας κύησης;
Τα αντισυλληπτικά δεν αυξάνουν τον κίνδυνο για εξωμήτρια κύηση. Μάλιστα ο κίνδυνος αυτός είναι μικρότερος σε σύγκριση με κάθε άλλη αναστρέψιμη αντισυλληπτική μέθοδο.
Τα αντισυλληπτικά αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης πυελικής φλεγμονής;
Ο κίνδυνος ανάπτυξης πυελικής φλεγμονής δεν αυξάνει με τη λήψη αντισυλληπτικών δισκίων. Η συχνότητα ανάπτυξης πυελικών φλεγμονών εξαρτάται άμεσα από τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων.
Έχω ινομύωμα, μπορώ να πάρω αντισυλληπτικά δισκία;
Στις γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά δισκία μειώνεται η συχνότητα εμφάνισης και ο ρυθμός αύξησης του μεγέθους των ινομυωμάτων.
Έχω ιστορικό ενδομητρίωσης, μπορώ να λάβω αντισυλληπτικά;
Τα αντισυλληπτικά μειώνουν τον πολλαπλασιασμό του έκτοπου ενδομητρικού ιστού με αποτέλεσμα τη μικρότερη συχνότητα εμφάνισης και εξέλιξης της νόσου και την ελάττωση του πυελικού πόνου.
Ποια είναι η επίδραση των αντισυλληπτικών στη δυσμηνόρροια;
Περισσότερες από τις μισές γυναίκες με δυσμηνόρροια, που θα λάβουν αντισυλληπτικά δισκία, θα ωφεληθούν με μείωση της συχνότητας των επεισοδίων ή της έντασης του πόνου.
Ποια είναι η σχέση των αντισυλληπτικών με τον καρκίνο;
• Καρκίνος ωοθηκών. Η αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας που προκαλείται από τα αντισυλληπτικά δισκία μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για την ανάπτυξη καρκίνου των ωοθηκών.
• Καρκίνος του ενδομητρίου. Τα αντισυλληπτικά καταστέλλουν την ανάπτυξη του ενδομητρίου και με τον τρόπο αυτό μειώνουν σημαντικά τη συχνότητα ανάπτυξης του καρκίνου του ενδομητρίου.
• Καρκίνος του τραχήλου. Στις γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά παρατηρείται αύξηση του κινδύνου για ανάπτυξη δυσπλασίας και καρκίνου του τραχήλου. Ο καρκίνος του τραχήλου προκαλείται από τους ιούς HPV και ο κύριος παράγοντας κινδύνου είναι ο αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων της γυναίκας (ή του συντρόφου της) με τους οποίους έρχεται ελεύθερα σε επαφή. Τα αντισυλληπτικά φαίνεται ότι αυξάνουν την ευαισθησία του τραχήλου της μήτρας στην επίδραση των ιών HPV.
• Καρκίνος του μαστού. Η δράση των αντισυλληπτικών δεν είναι ξεκαθαρισμένη. Τα αντισυλληπτικά μπορούν αφενός να δράσουν προστατευτικά στο μαστό μέσω της αναστολής της ωορρηξίας, και αφετέρου να ευνοήσουν την ανάπτυξη όγκων λόγω της επίδρασης της προγεστερόνης. Σήμερα δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι γυναίκες που έλαβαν αντισυλληπτικά κατά το παρελθόν έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού.
Πάντως έχει παρατηρηθεί ότι γυναίκες με καρκίνο του μαστού, οι οποίες λάμβαναν αντισυλληπτικά, κατά την αρχική διάγνωση έχουν λιγότερο εκτεταμένη νόσο. Αυτό μπορεί να είναι συνέπεια ότι οι γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά έχουν συνήθως πιο συστηματική παρακολούθηση και ότι τα αντισυλληπτικά ενισχύουν την ανάπτυξη του όγκου και όχι την τάση του να δίνει μεταστάσεις.
• Καρκίνος παχέος εντέρου. Φαίνεται ότι τα αντισυλληπτικά δρουν προστατευτικά μειώνοντας σημαντικά το σχετικό κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.
• Καρκίνος ήπατος. Τα αντισυλληπτικά δεν έχουν καμιά επίδραση στη συχνότητα του καρκίνου του ήπατος, ακόμη και σε περιοχές όπως η χώρα μας όπου υπάρχει αυξημένη επίπτωση ηπατίτιδας Β (παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του ήπατος).