Λοχεία είναι η περίοδος κατά την οποία ο οργανισμός προσπαθεί να επανέλθει προοδευτικά, εντός ενός διαστήματος 40 ημερών, στην κατάσταση που υπήρχε πριν από τον τοκετό.
Πρόκειται για μία μεταβατική περίοδο κατά την οποία συντελούνται πολλές αλλαγές τόσο σωματικές όσο ορμονικές και ψυχολογικές.
ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ
Γεννητικά όργανα
Η μήτρα παλινδρομεί αμέσως μετά την έξοδο του πλακούντα, καθώς έχει κενωθεί από κάθε στοιχείο της κύησης. Ωστόσο παρά τη σύσπαστή της, κατά το χρόνο αμέσως μετά τον τοκετό, ο πυθμένας της βρίσκεται στην απόσταση ανάμεσα στον ομφαλό και την ηβική σύμφυση και ψηλαφάται εύκολα κάτω από τα κοιλιακά τοιχώματα. Καθημερινά παρατηρείται κάθοδος του πυθμένα της μήτρας και έτσι μέσα σε δύο εβδομάδες η μήτρα έχει συσπασθεί ικανοποιητικά.
Η παλινδρόμηση της μήτρας συνοδεύεται συνήθως και από ένα κωλικοειδές άλγος στο υπογάστριο, γνωστό ως υστερόπονος, ο οποίος και γίνεται πιο αισθητός κατά το θηλασμό ή μετά τη δράση των μητροσυσταλτικών φαρμάκων.
Το περίνεο είναι χαμηλότερο από ότι ήταν πριν τον τοκετό, ενώ οι μύες του παρουσιάζουν χαλάρωση, η οποία όμως βαθμιαία αποκαθίσταται, εκτός εάν έχουν υποστεί σοβαρές κακώσεις. Τα ράμματα που ενδεχομένως τοποθετήθηκαν κατά τον τοκετό στο περίνεο θα απορροφηθούν μόνα τους, ωστόσο απαίτειται καθημερινός καθαρισμός της περινεοτομής με ένα ήπιο αντισηπτικό.
Λόχεια
Τα λόχεια είναι αιματηρά υγρά, που αποβάλλονται από τη μήτρα και προέρχονται από τον τραυματισμό, που προκαλείται από το διαχωρισμό του πλακούντα από το ενδομήτριο. Αποτελούνται από αίμα, υπολείμματα φθαρτού, βλένη και άλλα κύτταρα της μήτρας, επιθήλια του τραχήλου και του κόλπου. Αρχικά είναι αιμορραγικά αλλά στη συνέχεια μετατρέπονται σε ορώδη και βλεννώδη, ώσπου εξαφανίζονται στο τέλος της λοχείας. Ήδη από τη 10η ημέρα και μετά ελαττώνονται σημαντικά.
Μαστοί
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εμφανίζεται μία υπεραιμία των μαστών και γίνεται η ανάπτυξη του γαλακτοφόρου συστήματος. Η υπεραιμία αυτή διατηρείται από τις ορμόνες του πλακούντα. Από το μέσο της κύησης και εξής αρχίζει να παράγεται το πύαρ ή πρωτόγαλα, του οποίου η έκκριση συνεχίζεται μέχρι και τρεις τέσσερις ημέρες μετά τον τοκετό.
Μετά τον τοκετό η έξοδος του πλακούντα έχει ως αποτέλεσμα την κάθετη πτώση των επιπέδων των ορμονών, γεγονός που προκαλεί το αντανακλαστικό για την έκκριση της προλακτίνης. Το αντανακλαστικό αυτό ενεργοποιείται κατά το θηλασμό, με τον ερεθισμό της θηλής. Μέχρι την 3η με 4η ημέρα μετά τον τοκετό εκκρίνεται το πύαρ, το οποίο διαφέρει από το ώριμο γάλα, καθώς είναι πλουσιότερο σε θρεπτικά υλικά, ιχνοστοιχεία, πρωτείνες, υδατάνδρακες και αντισώματα, ενώ είναι φτωχότερο σε σάκχαρο, λίπος και λευκώματα.
Η διατροφή του εμβρύου με το πύαρ βοηθά κυρίως στον καθαρισμό του γαστρεντερικού σωλήνου του νεογνού και στην αποβολή του μυκωνίου. Η μεγάλη σημασία για τη γυναίκα είναι ότι με το θηλασμό προκαλείται αντανακλαστική μητροσυσταλτική δράση, που βοηθά στην ομαλότερη και συντομότερη παλινδρόμηση της μήτρας.
Κοιλιακό τοίχωμα
Το κοιλιακό τοίχωμα ενδεχομένως να είναι αρκετά χαλαρό και να είναι αισθητή η παρουσία ραγάδων οι οποίες προκλήθηκαν από το τέντωμα του δέρματος κατά την εγκυμοσύνη. Οι ραγάδες αν και δεν θα εξαφανιστούν εντελώς, σύντομα θα ξεθωριάσουν στο χρώμα του ασημιού. Στην περίπτωση της καισαρικής τομής στην περιοχή ακριβώς όπου έχει κοπεί το δέρμα και έχουν τοποθετηθεί ράμματα είναι δυνατόν να υπάρχει ένα τράβηγμα ή ένα ελαφρό μούδιασμα. Η χαλάρωση των κοιλιακών τοιχωμάτων και μυών που είναι βέβαια φυσιολογική μετά την περίοδο της εγκυμοσύνης αποκαθίσταται σταδιακά στους προσεχείς μήνες, με βοήθεια σωστής διατροφής και γυμναστικής.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ
Σε αυτές εμπίπτουν οι ψυχικές αλλαγές που εμφανίζονται μέσα στις 4 – 6 πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό και διακρίνονται σε θλίψη, κατάθλιψη και σε ψύχωση της λοχείας.
Η θλίψη της λοχείας (Postpartum Blues) είναι συχνή (50% – 85% των εγκύων), ήπια και αυτοπεριοριζόμενη αλλαγή. Χαρακτηρίζεται από κακή διάθεση, κλάμα, ευμετάβλητη διάθεση, ευερεθιστότητα, άγχος, αϋπνία, διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης. Συνήθως εμφανίζεται 3 – 4 ημέρες μετά τον τοκετό και κορυφώνεται την 5η – 6η μέρα με επάνοδο στο φυσιολογικό μέσα σε 2 – 3 βδομάδες. Η ύπαρξη υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος και η καλή σχέση με τον σύντροφο συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της θλίψης. Υποστηρικτική ψυχοθεραπεία και συμπτωματική φαρμακευτική αγωγή ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν στις σοβαρότερες περιπτώσεις.
Η κατάθλιψη της λοχείας εμφανίζεται στο 10% – 20% των λεχωίδων. Στο 60% των περιπτώσεων αποτελεί το πρώτο καταθλιπτικό επεισόδιο και την ουσιαστική έναρξη μιας πιο μακροχρόνιας συναισθηματικής διαταραχής. Διαρκεί από λίγες εβδομάδες έως πολλούς μήνες.